„Środula. Krajobraz Mausa” to druga premiera, którą z okazji jubileuszu 125-lecia Teatru Zagłębia, będzie można zobaczyć na deskach teatru już od 28 października. Obecnie trwają intensywne przedpremierowe próby.
Spektakl w reżyserii Remigiusza Brzyka, ze scenariuszem i dramaturgią – pochodzącej z Sosnowca – Igi Gańczarczyk, będzie inspirowany „Mausem” Arta Spiegelmana, jedną z najważniejszych powieści graficznych w historii – „Opowieścią ocalałego”. – Początkiem pracy było artystyczne śledztwo wokół pozostałości sosnowieckiego getta. Z dokumentów i filmów wyłania się obraz Środuli jako miejsca wielokrotnie niszczonego i stwarzanego od nowa. Żadna inna sosnowiecka dzielnica nie przeszła tak drastycznych przeobrażeń – mówi Iga Gańczarczyk, dramaturżka spektaklu.
Art Spiegelman przedstawił Żydów jako myszy, Niemców jako koty, a Polaków jako świnie. Za swój nowatorski pomysł przedstawienia zagłady Żydów w 1992 roku otrzymał nagrodę Pulitzera. Akcja powieści w znacznym stopniu rozgrywa się na terenie Sosnowca – miasta, które kiedyś słynęło z handlu świniami i przez niektórych nazywane było Świniogrodem. „The New York Times” opisując ten komiks, uznał, iż: „Maus jest książką, od której nie można się oderwać. Kiedy dwie myszy mówią o miłości, jesteś poruszony, kiedy cierpią – płaczesz. (…)Kiedy kończysz Mausa, jesteś nieszczęśliwy, że porzuciłeś ten magiczny świat”. Dwa rozdziały „Mausa” – czyli rozdział V i VI, „Mysie dziury” i „Pułapka na myszy” – opisują losy Władka i Andzi Spiegelmanów w Sosnowcu i na Środuli od momentu wybuchu wojny, przez przesiedlenie z centrum Sosnowca do utworzonego na Środuli getta, po ucieczkę z getta, niedługo przed jego likwidacją.
Premiera spektaklu jest częścią projektu, który w obecnym sezonie kulturalnym inicjuje Teatr Zagłębia. Wraz z przedstawicielami Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Sosnowcu, Zagłębiowskiej Mediateki, Ośrodka Metodyczno -Edukacyjnego Metis, I Like Zagłębie oraz będzińskiej Bramy Cukermana podejmie próbę wskrzeszenia historii o dawnym, wielokulturowym życiu w Zagłębiu Dąbrowskim, żydowskiej społeczności, kulturze i sztuce. Osią planowanych działań jest upamiętnienie 80. rocznicy likwidacji bliźniaczych gett w Sosnowcu i Będzinie, która przypada na początek sierpnia 2023 roku. Projekt zainauguruje konferencja prasowa w dniu 26 października, a już 30 października artyści zapraszają na spacer teatralny „Mysie wędrówki po Świniogrodzie”. Uczestnicy wezmą udział w spacerze po terenie byłego getta, śladami postaci „Mausa” Arta Spiegelmana. Więcej informacji o projekcie można znaleźć na stronie: www.teatrzaglębia.pl.
Sylwia Turzańska
Fot. Jeremi Astaszow