Pierwsza historyczna wzmianka o Pogoni pochodzi z roku 1345 i dotyczy miejsca bitwy, którą stoczyło rycerstwo polskie i węgierskie pod wodzą króla Kazimierza Wielkiego z armią czeską dowodzoną przez króla Jana Luksemburskiego.
Wieś, której nazwa bywa również zapisywana jako Pogonia, Pogonja lub Pogonie od najdawniejszych czasów należała do parafii w Mysłowicach. W 1819 włączono ją do parafii czeladzkiej, a w roku 1899 do nowopowstałej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Sosnowcu.
Początki pogońskiej świątyni sięgają roku 1902. Wtedy to władze carskie zezwoliły na budowę dużego neogotyckiego kościoła według projektu słynnego zagłębiowskiego architekta Józefa Pomian -Pomianowskiego. Pieczę nad przedsięwzięciem powierzono księdzu Mieczysławowi Froelichowi. Został on wikarym powstałej w 1903 roku drewnianej kaplicy, która znajdowała się w pobliżu Szkoły Realnej. Była ona skromną poprzedniczką przyszłej monumentalnej budowli.
Fundusze na budowę pochodziły z comiesięcznych darowizn przyszłych parafian. Robotnicy przeznaczali 1 procent swych wynagrodzeń. Zamożniejsi mieszkańcy i przemysłowcy również finansowo wsparli inwestycję. Mieszkańcy Pogoni gremialnie uczestniczyli w pracach, które rozpoczęto w roku 1904. W 1911 kościół znajdował się już w stanie surowym. 18 lipca tegoż roku biskup kielecki ks. Augustyn Łosiński erygował parafię p.w. św. Tomasza Apostoła. Pewną ciekawostkę stanowi fakt, że wezwanie jakie otrzymała parafia, było związane z biskupem Tomaszem Teofilem Kulińskim. W czasie rozpoczęcia budowy świątyni (do 1907 roku) piastował on urząd biskupa Diecezji Kieleckiej, do której należało wówczas Zagłębie Dąbrowskie.
Dalsze prace wykończeniowe oraz wyposażanie kościoła trwało wiele lat i było prowadzone przez kolejnych proboszczów. Ważną datą w historii parafii jest dzień 26 kwietnia 1959 roku – wtedy to biskup częstochowski ks. Zdzisław Goliński konsekrował kościół.
Ze względu na ograniczone środki budowla ta nieco różni się od pierwotnego projektu. Największe zmiany dotyczą portalu głównego, a w szczególności dwóch wież. Podobnie jak w przypadku zbliżonej pod względem formy Bazyliki Najświętszego Serca Pana Jezusa w Strzemieszycach, zrezygnowano z ich budowy. Podciągnięto je nieco powyżej murów nawy głównej, po czym tymczasowo zaślepiono prowizorycznymi daszkami. Taki stan rzeczy trwał do roku 2004, kiedy to wznowiono budowę wież według projektu Ewy i Tomasza Taczewskich. W miejscu planowanych wież ceglanych wzniesiono interesujące futurystyczne, ażurowe konstrukcje ze stali i szkła. W 2018 roku obecny proboszcz ks. Andrzej Domagała przeprowadził remont kapitalny kościoła. Zakres prac był tak znaczny, że świątynia została czasowo wyłączona z użytkowania. Obecnie budowla znajduje się w doskonałej kondycji technicznej, jej wygląd cieszy oko wiernych oraz turystów.
Nietypowe wieże, jak każda nowość, budziły wiele kontrowersji. Z czasem jednak mocno wrosły w krajobraz, nie tylko Pogoni, ale i Sosnowca. Dzięki nim kościół św. Tomasza jest niezwykle wyjątkowym obiektem na mapie sakralnych zabytków naszego kraju.
Dziękuję proboszczowi ks. kan. Andrzejowi Domagale za pomoc przy powstawaniu artykułu oraz możliwość spenetrowania najwyższych zakamarków kościoła.
Tekst i zdjęcia: Artur Ptasiński
