Z kurierem po Sosnowcu
Siedziba PKM Sosnowiec Sp. z o.o.
Niestety, nie udało mi się ustalić, kiedy na ulicach Sosnowca (Sosnowic) pojawił się pierwszy autobus. Znana jest natomiast dokładna data rozpoczęcia działalności pierwszej firmy przewozowej wykorzystującej do transportu ludności tzw. samojazdy osobowe. Tą pamiętną datą jest 11 marca 1922 roku. Wtedy to firma Ruch Pasażersko Autobusowy w Zagłębiu rozpoczęła swą działalność. Inicjatorami i zarazem właścicielami przedsiębiorstwa byli prof. Feliks Ankersztajn i redaktor Józef Maciejewski. Działali oni w porozumieniu z regionalnymi przemysłowcami, którzy byli żywo zainteresowani wspieraniem rozwoju komunikacji miejskiej. Pewną ciekawostkę stanowi fakt, że również Gwarectwo Hrabia Renard (ówczesny właściciel teatru znanego obecnie jako Teatr Zagłębia) dostrzegało pewne profity płynące z uruchomienia komunikacji zbiorowej – autobusy mogły dowozić nie tylko pracowników, ale również widzów pochodzących z pobliskich miejscowości.
Na starcie firma posiadała osiem autobusów, każdy z nich mógł przewozić 20 pasażerów. Odjazdy odbywały się co dwie godziny, ruch trwał od godziny 7.00 do 23.00. Główny przystanek znajdował się pod dworcem wiedeńskim – dzisiaj Sosnowiec Główny.
Zapotrzebowanie na tego rodzaju usługi było ogromne. Z czasem pojawiła się konkurencja w postaci innych przewoźników. Powstawały nowe linie autobusowe, a na już istniejących zwiększano ilość kursów. Dalsze dzieje komunikacji miejskiej w Sosnowcu i Zagłębiu to niemal ciągły rozwój przerywany kryzysem gospodarczym lat 30. oraz niespokojnymi czasami I i II wojny światowej.
Na placu parkingowym przed halą napraw.
Godnym spadkobiercą i kontynuatorem transportowych tradycji z okresu międzywojennego jest Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej sp. z o.o. w Sosnowcu, które należy do najlepszych firm tej branży w skali całego kraju. PKM ma swą siedzibę przy ulicy Lenartowicza 73, w miejscu, które powszechnie znane jest jako „Zagórze Zajezdnia”.
Można przyjąć, że historia zagórskiej zajezdni głębokimi korzeniami sięga… starej remizy tramwajowej w Będzinie – znajdowała się u zbiegu ulic Kołłątaja i Paryskiej. Po II wojnie światowej na jej terenie stacjonowały także autobusy. Takie połączenie dwóch rodzajów miejskiego transportu sprawiało pewne problemy i rodziło konflikty pomiędzy „tramwajarzami” i „autobusiarzami”.
Decyzją ówczesnych władz wojewódzkich wzniesiono więc w Będzinie przy ul. Promyka 30 drugą zajezdnię, tym razem wyłącznie dla autobusów. Obiekt oddano do użytku 17 lipca 1963 roku. Od początku zajezdnia znajdowała się pod zarządem Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Katowicach, które od 27 lutego 1951 roku było prawdziwym gigantem w sferze transportu zbiorowego. Obecnie w obiekcie tym znajduje się Izba Tradycji PKM Sosnowiec. Będzie ona tematem odrębnego artykułu.
Ważnym wydarzeniem związanym z narodzinami zagórskiej zajezdni autobusowej była budowa Huty Katowice w Dąbrowie Górniczej. Z zakrojonym na szeroką skalę przedsięwzięciem wiązały się także zagadnienia dotyczące infrastruktury dla pracowników i co za tym idzie, zapewnienia odpowiednio wydajnego transportu.
Stacja paliw.
Autoryzowana Stacja Obsługi.
Podjęto zatem kolejną decyzję o budowie (największej na terenie województwa katowickiego) zajezdni autobusowej w Sosnowcu-Zagórzu. Inwestycję prowadziła ta sama firma, która odpowiadała za budowę huty „Katowice”, czyli Budostal – 4.
Zajezdnia została oddana do użytku 18 grudnia 1978, a od 1 stycznia 1979, w ramach reorganizacji, rozpoczął funkcjonowanie Zakład Komunikacyjny nr 8 w Sosnowcu-Zagórzu, oczywiście w strukturach WPK Katowice. Pośród kadry nowopowstałego zakładu znaleźli się doświadczeni pracownicy zajezdni będzińskiej. W skład Zakładu nr 8 weszły oddziały autobusowe w Będzinie, Dąbrowie Górniczej-Gołonogu, Olkuszu oraz Zajezdnia Autobusowa w Sosnowcu-Zagórzu. Zagórska zajezdnia w początkach swego istnienia obsługiwała linie autobusowe nr: 34, 55, 612 przy wykorzystaniu ta boru składającego się z Ikarusów 260 i 280 (przegubowy) oraz Jelczów PR 110U produkowanych na licencji Berlieta. W połowie lat 80. zajezdnia obsługiwała 29 linii, w tym nie co już zapomniane: 33 bis, 38, 124, 271, 602, 611, 212, 645, 680, 682, 683, 684, 697, 719.
W hali napraw.
Ważną datą w historii zajezdni jest 1 października 1991 roku. Wtedy to w wyniku podziału majątku WPK Katowice powstało Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej w Sosnowcu, które weszło w skład Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Do kolejnego przekształcenia doszło 17 lipca 1997 roku – od tego czasu firma nosi nazwę Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej w Sosnowcu spółka z o.o. Poza zajezdnią w Zagórzu do firmy należy także Oddział Autobusowy w Dąbrowie Górniczej Gołonogu oraz Oddział Autobusowy w Będzinie (obecnie nie prowadzi się tam eksploatacji).
W chwili publikowania tego artykułu PKM Sosnowiec sp. z o.o. użytkuje 251 autobusów, które obsługują 65 linii. Na zajezdni w Zagórzu stacjonuje 131 spośród nich. Możemy spotkać je podczas pracy na 37 liniach. Flota składa się z pojazdów różnych marek: Jelcz, MAN, Mercedes, Solaris, Volvo. Firma sukcesywnie odmładza swój tabor. Dzięki temu po ulicach zagłębiowskich (i nie tylko) miast jeździ coraz więcej przyjaznych środowisku nowoczesnych, niskoemisyjnych autobusów. Pośród nich królują hybrydy oraz wozy z napędem elektrycznym, które zdaniem „złośliwych” noszą w sobie domieszkę tramwajarskiego pierwiastka.
Stanowisko obsług technicznych – barek olejowy.
Magazyn płynów eksploatacyjnych.
Magazyn części zamiennych.
Kotłownia.
Warsztat naprawy ogumienia.
Proces pogłębiania rzeźby bieżnika.
W automatycznej myjni autobusowej.
Odpoczynek w cieniu jarzębiny.
Podłączone do sieci autobusy hybrydowe.
Hala napraw – Jelcz M 121 podczas naprawy na podnośnikach kolumnowych.
Autobus elektryczny Solaris Urbino 12 Electric podczas ładowania magazynu energii. Podobne urządzenie znajduje się
na dworcu autobusowym przy ul. Mościckiego.
Dyspozytornia – miejsce, w którym 24 godziny na dobę pracuje dyżurny dyspozytor. Do jego głównych obowiązków należy:
nadzorowanie pracy kierowców, właściwe dysponowanie taborem, czuwanie nad prawidłową realizacją zadań przewozowych, podejmowanie bieżących decyzji w przypadku
awarii, kolizji itp. Na zdjęciu dyżur pełni pani Anna Mikołajewska.
W niedzielne przedpołudnie na parkingu przed halą napraw.
Tekst i zdjęcia: Artur Ptasiński
Centrum Informacji Miejskiej, tel. 32 265 60 04.
Podczas pracy nad artykułem korzystałem z życzliwości oraz pomocy dyrektora do spraw technicznych PKM Sosnowiec – pana Piotra Drabka. Serdecznie dziękuję. Nieocenionym wręcz źródłem informacji była dla mnie monografia „Przedsiębiorstwo Komunikacji
Miejskiej w Sosnowcu i historia komunikacji autobusowej w Zagłębiu Dąbrowskim” Dariusz Falecki, Tadeusz Falecki, Będzin2013. Gorąco polecam to wydawnictwo.
