Z Mortimera na Kazimierz leśnymi ścieżkami – cz. 4

Przyszedł czas na dokończenie naszego spaceru przez Las Zagórski. Za chwilę wyruszymy z mostku nad Rowem Mortimerowskim. Do celu pozostały dwa kilometry.

Rów Mortimerowski jest sztucznym ciekiem wodnym zbudowanym w celu odwadniania Kopalni Węgla Kamien­nego Mortimer. Obecnie w swym gór­nym biegu praktycznie już nie płynie. Jego koryto napełniają wody dochodzą­ce z bezimiennego strumienia, który swe źródła ma w okolicach stadionu Górnika Sosnowiec oraz wody wycho­dzące z oczyszczalni ścieków przy ul. Czereśniowej. Rów Mortimerowski uchodzi do rzeki Bobrek w Kazimierzu Górniczym tuż przy moście dawnej ko­lejki wąskotorowej KWK Kazimierz – Juliusz. Jeszcze kilka lat temu jego wo­dy bardzo często przybierały kolor żół­to-pomarańczowy, przez co nazywany był zagórską Żółtą Rzeką. Ten specy­ficzny kolor był wynikiem odprowadza­nia zawierających piryt wód dołowych z kopalni Porąbka-Klimontów. Nad Rowem Mortimerowskim spotkać można zimorodka, a wiosną zobaczyć przecudnie kwitnące zawilce gajowe.

Ruszamy i już po chwili dochodzimy do rozwidlenia dróg. Droga na wprost prowadzi do miejsca, w którym znajdo­wała się upadowa Mortimer III. Wcho­dziła ona w skład kopalni Mortimer i funkcjonowała w latach 1953 – 1968, jej długość wynosiła ok. 400 m. Po zaprzestaniu wydobycia w jej miejscu po­wstała chlewnia gospodarstwa pomoc­niczego kopalni Czerwone Zagłębie. Potocznie była ona nazywana Świniar­nią. Po Mortimerze III i chlewni zostały w terenie nikłe ślady. Nazwę Świaniar­nia nosi także staw, do którego możemy dojść drogą biegnącą na południe. My jednak wykonujemy skręt w lewo i po­dążamy w kierunku mostu, po którym przebiega droga S1.

Dochodzimy do odnowionej i po­szerzonej drogi leśnej. Skręcamy w le­wo, by po chwili dojść do skrzyżowania. Droga biegnąca na wprost, poprzez Kozerę prowadzi do ulicy Kazimierzowskiej – łączy się z nią w pobliżu sta­wu Smug w Dąbrowie Górniczej.

W tym miejscu możemy wybrać, któ­rą z dróg podążymy do Kazimierza. Skręcając na skrzyżowaniu w prawo, po przejściu ok. 200 m dotrzemy do szla­banu, za którym znajduje się Czarne Morze – wzmiankowany już w XV w. przysiółek wsi Porąbka. W swych prapo­czątkach była to mizerna osada leśna po­łożona pośród torfowisk i bagien Pusz­czy Pakosznickiej. Tworzyła ją wyniesio­na nieco ponad okolicę wyspa otoczo­na „czarnymi wodami” – stąd nazwa.

Za szlabanem skręcamy w lewo i idziemy za drogą. Znajdujący się po lewej stronie gąszcz kryje ostatnie pozostałości szybu wentylacyjnego Franciszek. Został on zgłębiony w 1961 roku jako najbardziej na wschód wysunięty szyb kopalni Porąbka – Klimontów.

Kontynuujemy wędrówkę. Droga biegnie lekko pod górę. Stopniowo nikną zabudowania. Najpiękniej jest tutaj jesienią, gdy drzewa dosłownie kipią wszelkimi odcieniami żółci i czerwieni. Mijamy wylot jednej z licz­nych przecznic ulicy Nowej. Las nieco się przerzedza. To efekt prowadzonych trzebieży. Docieramy do niepozorne­go skrzyżowania, na którym skręcamy w prawo. Podążamy za ścieżką, która stopniowo przeradza się w drogę. Las po lewej stronie skrywa relikty szybu Kazimierz IV – jednego z szybów pe­ryferyjnych kopalni Kazimierz. Szyb ten został zgłębiony w 1902 roku i miał głębokość 159 m. Niedaleko od drogi znaleźć można fundamenty zastrzałów wieży szybowej z zachowanymi górni­czymi symbolami oraz hałdy. Jak przy­stało na dzielnicę, która w swej nazwie ma przymiotnik „górniczy”, takich pa­miątek znajdziemy w Kazimierzu du­żo więcej. Zachęcam do ich odnajdywania i poznawania. Póki co skupimy się jednak na dotarciu do punktu doce­lowego wycieczki, czyli do najwspa­nialszego z sosnowieckich parków, który również związany jest górniczą przeszłością Kazimierza.

Przed nami ostatnia prosta. Docho­dzimy do „nowego cmentarza” (po le­wej). Pewną ciekawostkę stanowi fakt, że został on założony podczas II woj­ny światowej przez niemieckiego oku­panta – jako cmentarz ewangelicki. Groby ewangelików znajdowały się w jego centralnej części. Po wojnie cmentarz przejęła pobliska parafia rzymskokatolicka pw. św. Barbary – obecnie NMP Częstochowskiej.

Znajdujemy się na ulicy Anki Ko­walskiej – urodzonej w Sosnowcu poetki, pisarki, dziennikarki i działaczki opozycyjnej okresu PRL-u. Zbliżamy się do miejskiego Parku im. Jacka Ku­ronia. Został on utworzony na terenach przekazanych przez Nadleśnictwo Go­łonóg (1959 r.). W początkach powsta­nia obszar przyszłego Ośrodka Wypo­czynku i Rekreacji Leśna pokryty był kilkoma stawami powyrobiskowymi. Były to: Posadzka I, Posadzka II, Cy­gański, Pieniążek i Smug. Po zrekulty­wowaniu terenu w połowie lat 60. przy­stąpiono do wznoszenia infrastruktury. Park, zwany wówczas Ośrodkiem, bu­dowany był w ramach czynów społecznych przez okolicznych mieszkańców, przy wydatnym wsparciu kopalni Kazi­mierz–Juliusz. Do najważniejszych obiektów należały: muszla koncertowa, minizoo, restauracja, basen kąpielowy, brodziki oraz place zabaw. Pełny rozkwit parku nastąpił w latach 70. i 80. Później wchodzące w jego skład obiek­ty podupadły. Można przyjąć, że w 2006 roku wraz z budową nowego ogrodu jordanowskiego ruszyła stop­niowa rewitalizacja, remonty i rozbu­dowa infrastruktury. W 2012 roku park otrzymał imię Jacka Kuronia. Na prze­strzeni lat powstały m. in.: skate park, drogi rowerowe, amfiteatr wraz muszlą koncertową i zapleczem (remont i przebudowa), tężnia solankowa, park linowy, wiata ogniskowa. Obecnie do­biegają końca prace przy parku dino­zaurów. Miejsce to staje się coraz bar­dziej atrakcyjne nie tylko dla sosnowiczan, ale również dla gości z innych miejscowości Zagłębia i Śląska. Ma to swoje plusy i minusy. Park pięknieje, ale coraz trudniej znaleźć w nim ciszę i spokój. Miłośnikom tegoż ostatniego polecam obszary parku, które nadal po­siadają swój pierwotny, leśny i w pewnym stopniu dziki charakter. Wszak po tak wyczerpującym spacerowaniu należy nam się odrobina odpoczynku.

NIECH BĘDZIE LAS

Zapewne liczni spacerowicze, biegacze, rowerzyści i grzybiarze, którzy w celach rekreacyjnych przemierzają przestrzenie sosnowieckich lasów, zauważyli, że poddawane są one coraz większym przemianom. Wycinane są kolejne połacie, a w ich miejscu z czasem pojawiają się grzędy upraw leśnych.

Pozyskiwanie drewna i odnawianie lasu są normalnymi etapami gospodarki leśnej i może nie byłoby w tym nic niepokojącego, gdyby nie skala i tempo, w jakim się to odbywa. Niestety, zjawisko to, bardzo powszechne ostatnimi laty w całej Polsce, nie ominęło również lasów położonych na terenie Zagłębia. Czy zatem na obszarach mocno zurbanizowanych funkcje przyrodnicze i rekreacyjne terenów leśnych nie powinny być traktowane priorytetowo? Zdecydowanie powinny!

W tym miejscu chciałbym zwrócić uwagę na pracę sosnowieckich leśników. Od dziesiątek lat opiekują się oni naszymi lasami. Widząc wyręby, które realizowane są według narzuconego planu, pamiętajmy o tym, że w lesie prowadzone są także prace hodowlane, pielęgnacyjne, ochronne i porządkowe, a pośród leśników znajdziemy wielu doskonałych fachowców i oddanych swej pracy pasjonatów.

Tekst i zdjęcia: Artur Ptasiński Centrum Informacji Miejskiej, tel. 32 265 60 04