Bullą „Totus Tuus Poloniae Populus” papież Jan Paweł II ćwierć wieku temu ustanowił w Sosnowcu diecezję
1 czerwca na Placu Papieskim w Sosnowcu odbędzie się koncert „Santo Subito” Piotra Rubika, poprowadzony zza pulpitu dyrygenckiego przez kompozytora. Będzie to kulminacyjny punkt przypadających w tym roku rocznic: 115. nadania Sosnowcowi praw miejskich oraz 25-lecia diecezji sosnowieckiej.
– Świętujemy urodziny miasta na Placu Papieskim nie przypadkowo. W tym roku przypada także 25. rocznica powstania diecezji sosnowieckiej. W ubiegłym roku na placu odbyły się uroczystości z okazji Światowych Dni Młodzieży, tym razem będziemy świętować podwójne urodziny – podkreśla Arkadiusz Chęciński, prezydent Sosnowca. Diecezja sosnowiecka została powołana do życia 25 marca 1992 r. przez Ojca Świętego Jana Pawła II bullą Totus Tuus Poloniae Populus z dnia 5 marca 1992 r. Stolicą nowoutworzonej diecezji ustanowiono Sosnowiec, a katedrą sosnowiecki kościół pw. Wniebowzięcia NMP. Diecezja sosnowiecka została włączona wówczas do metropolii częstochowskiej. Biskupem ordynariuszem diecezji sosnowieckiej mianowano dotychczasowego inspektora Prowincji Wrocławskiej Salezjanów– ks. dr Adama Śmigielskiego SDB. Nominacje na biskupów pomocniczych diecezji otrzymali ks. Tadeusz Pieronek, dotychczasowy profesor prawa kanonicznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie oraz ks. bp Piotr Skucha, dotychczasowy biskup pomocniczy diecezji kieleckiej. Patronami diecezji sosnowieckiej zostali św. Brat Albert Chmielowski i św. Rafał Kalinowski.
30 maja 1992 r. w katedrze Wniebowzięcia NMP w Sosnowcu odbyła się konsekracja pierwszego biskupa sosnowieckiego. Do czasu konsekracji i uroczystego ingresu zarząd nad nowo powstałą diecezją sprawował, jako tymczasowy administrator, metropolita częstochowski abp Stanisław Nowak. Biskupowi nominatowi sakry biskupiej udzielił ówczesny prymas Polski kard. Józef Glemp. Współkonsekratorami byli ks. kard. Franciszek Macharski, metropolita krakowski i abp Stanisław Nowak, metropolita częstochowski.
W skład diecezji weszły następujące miejscowości i znajdujące się na ich terenie dekanaty: z dotychczasowej diecezji częstochowskiej: Będzin, Czeladź, Dąbrowa Górnicza, Łazy, Sączów, Sosnowiec, Siewierz; z diecezji kieleckiej: Olkusz, Pilica, Sułoszowa; a z archidiecezji krakowskiej Jaworzno. Tak więc w 1992 r. w granicach diecezji sosnowieckiej znalazło się w całości lub częściowo 18 dekanatów, które poprzednio należały do diecezji częstochowskiej, kieleckiej oraz archidiecezji krakowskiej. Przy wyznaczeniu granic diecezji okazało się, że część z owych dekanatów nie znalazła się w całości w granicach nowoutworzonej diecezji, dlatego też konieczna była re forma administracji dekanalnej. Dokonał jej ks. biskup Adam Śmigielski. Na mocy dekretu z 9 czerwca 1992 r. powstały cztery nowe dekanaty: NMP
Wspomożycielki Wiernych w Jaroszowcu, MB Nieustającej Pomocy w Jaworznie, św. Barbary w Sosnowcu i Podwyższenia Krzyża Świętego w Wolbromiu. ten sposób liczba dekanatów diecezji sosnowieckiej wzrosła do 22. Taki kształt organizacji dekanalnej przetrwał w diecezji sosnowieckiej do dziś.
W chwili powstania diecezji sosnowieckiej na jej terenie znajdowały się 152 parafie (97 z diecezji częstochowskiej, 44 z diecezji kieleckiej i 11 z archidiecezji
krakowskiej).
Jedną z pierwszych decyzji nowego biskupa po utworzeniu diecezji sosnowieckiej była organizacja najważniejszych instytucji diecezjalnych, których zadaniem byłaby pomoc biskupowi diecezjalnemu w działalności pasterskiej i administracyjnej.
Pierwszą i najważniejszą instytucją diecezjalną była kuria biskupia. Specjalnym dekretem powołano do życia Kurię Diecezjalną w Sosnowcu „do reprezentowania Kościoła Sosnowieckiego w sprawach duszpasterskich, sądowniczych i administracyjnych”. Od 1992 r. do dziś siedzibą Kurii jest budynek przy ul. Wawel 19 w Sosnowcu, pełniący wcześniej funkcję pomieszczeń katechetycznych parafii św. Barbary.
W licznych wywiadach dotyczących działalności diecezji biskup Śmigielski wymieniał trzy priorytety swojej posługi duszpasterskiej w diecezji, a zarazem trzy znaczące i wymagające wielkiego wysiłku obszary pracy duszpasterskiej i starań całego kościoła sosnowieckiego. Były to: duszpasterstwo młodzieży, Caritas diecezjalna oraz seminarium duchowne. Realizując pierwsze z owych zadań, biskup powołał do życia osobny referat młodzieżowy w Kurii Diecezjalnej, wyznaczył także odpowiedzialnych za owo duszpasterstwo kapłanów. Wśród różnych inicjatyw podejmowanych w tym obszarze duszpasterskiej działalności należy wymienić: organizację spotkań młodzieży oraz utworzenie w Sosnowcu Centrum Edukacji Młodzieży „Kana”. Głównym zadaniem tej ostatniej instytucji jest praca edukacyjna i wychowawcza z młodzieżą. „Kana” nie ma charakteru wyznaniowego, a jej działalność służy całej lokalnej społeczności. Instytucja prowadzi bardzo szeroką działalność w zakresie edukacyjnym (kursy komputerowe, językowe, maturalne, gimnazjalne), kulturalnym (Ambitne Kino Studyjne, KANApa Filmowa), sportowym oraz informacyjnym (bezpłatne porady psychologa i prawnika). Młodzież bezrobotna, niepełnosprawna oraz pochodząca z rodzin niezamożnych może korzystać z oferty „Kany” bezpłatnie.
11 czerwca 1992 roku ks. biskup Adam Śmigielski powołał do życia Caritas Diecezji Sosnowieckiej z siedzibą w Sosnowcu (ul. Wawel 19). Kierownikiem Wydziału Charytatywnego oraz dyrektorem Caritas Diecezji Sosnowieckiej został wybrany ks. Stefan Wyporski.
Zaczynająca „od zera” Caritas sosnowiecka posiada dziś i prowadzi domy dla bezdomnych, noclegownie, kilka jadłodajni i stołówek, świetlice dla dzieci, stację opieki medycznej w Sosnowcu, gabinety rehabilitacji, gabinet promocji zdrowia dla osób starszych, wypożyczalnie sprzętu rehabilitacyjnego, przedszkole oraz Punkt Porad Socjalnych i Wsparcia
dla Osób Bezdomnych i Wykluczonych.
Mając na uwadze potrzebę kształcenia własnego kleru diecezjalnego, dekretem z dnia 4 czerwca 1992 r. biskup Śmigielski powołał do istnienia Wyższe Seminarium Duchowne. Patronem seminarium ustanowił świętego Józefa Oblubieńca NMP. 16 czerwca 1992 r. na spotkaniu w Częstochowie ksiądz arcybiskup dr Stanisław Nowak, metropolita częstochowski, wyraził zgodę na bezterminowe i bezpłatne użyczenie budynku po Częstochowskim Seminarium Duchownym w Krakowie Sosnowieckiemu Seminarium Duchownemu. Pierwszym rektorem seminarium został mianowany w czerwcu 1992 r. ks. Tadeusz Borutka, pełniący do chwili nominacji obowiązki duszpasterza akademickiego w Sosnowcu. W 1993 r. funkcję rektora WSD Diecezji Sosnowieckiej w Krakowie objął ks. Włodzimierz Skoczny. Obecnie Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Sosnowieckiej mieści się w Częstochowie. Od 2010 do 2012 roku rektorem był ks. dr Mariusz Trąba, a obecnie funkcję tę pełni ks. Grzegorz Szumera.
Na spotkanie z Ojcem Świętym przybyły tłumy wiernych.
Spośród wszystkich wydarzeń, jakie składają się na historię diecezji sosnowieckiej od 1992 r. do dziś, na szczególną uwagę zasługuje przede wszystkim wizyta Ojca Świętego Jana Pawła II w Sosnowcu, która miała miejsce 14 czerwca 1999 r. Przygotowania do wizyty obejmowały zarówno sferę duchową, jak i materialną. Obliczenia szacunkowe podają, że na spotkanie z Janem Pawłem II w Sosnowcu przybyło ok. 400 000 osób (320 000 zgromadziło się na Placu Papieskim, 20 000 – śledziło spotkanie z okolicznych bloków, zaś 60 000 zebrało się na trasie przejazdu papieskiego papamobile).
Na pamiątkę tamtego wydarzenia co roku w dniu 14 czerwca wierni i duchowieństwo diecezji sosnowieckiej gromadzą się na zagórskim Placu Papieskim, aby wspólnie się modlić. W rocznicę papieskiej wizyty zawsze na placu celebrowana jest uroczysta msza św., która stanowi także okazję do spotkania się różnych stowarzyszeń i ruchów nie tylko kościelnych, ale i społecznych, działających na tere nie całej diecezji. W miejscu, w którym odbyła się papieska celebra, początkowo ustawiono krzyż jako znak wdzięczności za papieską pielgrzymkę. W dniu 14 czerwca 2006 r., w 7. rocznicę pobytu Jana Pawła II w Sosnowcu, obok krzyża odsłonięto i poświęcono pomnik Jana Pawła II.
Moment powitania przez biskupa Adama Śmigielskiego.
Plac Papieski. Miejsce, gdzie w 1999 r. z wiernymi spotkał się papież Jan Paweł II.
Na zdjęciu biskup diecezji sosnowieckiej ks. Grzegorz Kaszak.
1 maja 2008 r. w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego ks. biskup Adam Śmigielski zgłosił gotowość do odejścia na emeryturę. Papież Benedykt XVI rezygnację rozpatrzył, równocześnie prosząc biskupa o kontynuowanie posługi do końca 2009. We wrześniu 2008 biskup Adam Śmigielski ponowił prośbę, argumentując ją złym stanem zdrowia. Zmarł 7 października 2008 r. 11 października w katedrze w Sosnowcu odbyła się koncelebrowana msza żałobna, w której wzięło udział 150 księży i biskupów z całej Polski. W uroczystości pogrzebowej 11 października 2008 r. wzięło udział 25 arcybiskupów i biskupów oraz prawie 500 kapłanów z całej Polski. Adam Śmigielski został pochowany na placu przy katedrze sosnowieckiej. Jego następcą został Grzegorz Kaszak, którego 4 lutego 2009 r. papież Benedykt XVI mianował biskupem diecezjalnym diecezji sosnowieckiej. 28 marca 2009 r. otrzymał święcenia biskupie i odbył ingres do bazyliki katedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Sosnowcu. W nocy z 28 na 29 października 2014 r. w sosnowieckiej katedrze miał miejsce pożar. Spłonął m. in. dach zabytkowej budowli. Na początku 2016 r. zakończyły się prace remontowe. W trakcie zorganizowanych w kościołach zbiórek udało się zebrać ponad pół miliona zł. Dotację celową w wys. 100 tys. zł przyznał też sejmik województwa śląskiego. Pomoc w wys. 300 tys. zł przekazał też samorząd Sosnowca. Parafię wsparło również Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Oprac. Krzysztof Polaczkiewicz
na podstawie materiałów diecezjalnych ks. dr Mariusza Trąby
