• O nas
  • Reklama
  • Kontakt
poniedziałek, 25 Styczeń, 2021
Brak wyników
Pokaż wszystkie wyniki
Kurier Miejski
  • Start
  • Wydarzenia
    • Ogólne
    • Kultura
    • Sport
  • Kontakt
    • Tutaj dostaniesz „Kuriera”
    • Ważne telefony i adresy e-mail
    • Rozwiązania krzyżówek
    • Petycje i wnioski
    • Przetargi
  • Reklama
  • Promujemy Sosnowiec
  • Spacerownik
  • O nas
    • Archiwum
  • Sklepik
  • Start
  • Wydarzenia
    • Ogólne
    • Kultura
    • Sport
  • Kontakt
    • Tutaj dostaniesz „Kuriera”
    • Ważne telefony i adresy e-mail
    • Rozwiązania krzyżówek
    • Petycje i wnioski
    • Przetargi
  • Reklama
  • Promujemy Sosnowiec
  • Spacerownik
  • O nas
    • Archiwum
  • Sklepik
Brak wyników
Pokaż wszystkie wyniki
Kurier Miejski
Strona główna Spacerownik

1000 lat Zagłębia

dodane przez redakcja
2 października 2020
w Spacerownik
1000 lat Zagłębia
Share on FacebookShare on Twitter

Już 1000 lat temu nasi przodkowie w tym właśnie miejscu zajmowali się trudną sztuką wytopu srebra i ołowiu. Tutaj, u źródeł Potoku Zagórskiego, pośród ostępów prastarej puszczy Pakosznicy rozkwitła jedna z osad, które dały początek przemysłowej historii regionu. Na tym niepozornym skrawku dzisiejszego Sosnowca narodziło się Zagłębie Dąbrowskie. Było to na długo przed tym, jak zaczęto je tak nazywać.

Gródek rycerski w czasach, gdy Zagórze należało do Mieroszewskich i Siemieńskich (XIX w.) stanowił część założenia parkowego. Nazywany był wówczas „kopcem słowików”, a na jego szczycie stała „altana w kształcie wieży gotyckiej”. Zdjęcie z czerwca 2009.

Miejsce, o którym mowa, znane jest jako stanowisko archeologiczne nr 5. Znajduje się w Zagórzu pomiędzy ulicą ks. Popiełuszki a Drogą Krajową 94 i jest najlepiej przebadanym archeologicznie obszarem naszego miasta – wykopaliska prowadzone były kilkunastokrotnie. Pierwsze z nich odbyły się w roku 1986. Wówczas prace prowadzone przez Teresę Kosmalę dotyczyły tajemniczego ziemnego kopca położonego obok dawnego dworskiego browaru. Dość szybko kopiec okazał się być… średniowiecznym gródkiem rycerskim. Zazwyczaj na szczytach tego rodzaju kopców – gródków wznoszono wieże mieszkalno – obronne*. Były to budowle, które miały dawać schronienie i strzec, podkreślając jednocześnie status społeczny pana danych włości. Gródek w Zagórzu miał również inną bardzo ważną funkcję – „pilnował” niezwykle cennej osady srebrem i ołowiem płynącej.

Umiejscowienie stożkowatego gródka rycerskiego oraz orientacyjna lokalizacja hutniczej osady produkcyjnej. Grafikę opracował Bartosz Gawlik.

W roku 1992 archeolodzy ponownie zawitali w te okolice, przeprowadzając tzw. badania powierzchniowe (bez wykopalisk). Natrafiono wówczas na fragmenty ceramiki świadczące o istnieniu w tym miejscu osady mieszkalnej. Na podstawie materiału datowano ją wstępnie na XI-XII wiek. Miała się ona znajdować w sąsiedztwie gródka – głównie na północ oraz północny wschód od niego. Zafascynowany tą informacją wiosną 2009 roku zwróciłem się do Pawła Duszy – ówczesnego Naczelnika Wydziału Kultury i Sztuki z propozycją zorganizowania wykopalisk. Nie tylko poparł on pomysł, ale również skutecznie pokierował dalszym rozwojem spraw.

Pierwsze wykopaliska na osadzie hutniczej – wrzesień 2009. W prawym górnym rogu widoczny jest kopiec oraz otaczająca go fosa.

Pierwsze wykopaliska na domniemanej osadzie ruszyły 8 września 2009 roku. Miałem zaszczyt brać w nich udział. Doskonale pamiętam, jak tuż po rozpoczęciu prac dr Dariusz Rozmus (archeolog prowadzący) wypowiedział zdanie świadczące o skali i wartości odkrycia: „Tutaj dosłownie sypie wczesnym średniowieczem”.

Gródek rycerski, w tle kościół św. Joachima – lipiec 2010.

Podczas wspomnianych wyżej wykopalisk, a także w trakcie następnych sezonów** odkryto pozostałości wielu pieców hutniczych, fragmenty dysz piecowych, bardzo duże ilości żelaznych żużli dymarkowych, które w procesie hutniczym służyły do redukcji związków ołowiu. Odkryto brykiet tlenku ołowiu oraz liczne wytopki ołowiane, ciężarki ołowiane oraz unikatową formę do odlewania ciężarków ołowianych pierścieniowatych – jest to pierwsze tego typu znalezisko w skali Polski. Archeolodzy natrafili na ślady dużej konstrukcji drewnianej – potężnych słupów o średnicy 40 do 50 cm. Odsłonięto znaczną partię bruku wykonanego z płaskich kamieni. Do najcenniejszych odkryć dokonanych na stanowisku arch. nr 5 należą również: zawieszka półksiężycowa (fragment) – tzw. lunula, denar koronny Władysława III Warneńczyka, srebrny kabłączek skroniowy, pierścień męski, groty i bełty, noże oraz nożyce. Podczas prac znaleziono tysiące fragmentów ceramiki (głównie XI-XII w.), a także artefakty pochodzące z epoki kamiennej, z górnego paleolitu (okres trwający od ok. 50–40 tys. do ok. 14–10 tys. lat p. n. e.). W sumie z około dwudziestu przebadanych arów stanowiska pozyskano ponad 20 tysięcy (!) zabytków masowych i wydzielonych. Ta liczba dość dobrze podkreśla wielkość i znaczenie funkcjonującego tu onegdaj ośrodka przemysłowego.

Wykopaliska archeologiczne na wczesnośredniowiecznej osadzie produkcyjnej – wrzesień 2009.

Wykopaliska na wczesnośredniowiecznej osadzie produkcyjnej – czerwiec 2010.
Wykopaliska na wczesnośredniowiecznej osadzie produkcyjnej – lipiec 2011.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wykopaliska na wczesnośredniowiecznej osadzie produkcyjnej oraz gródku stożkowatym – lipiec i sierpień 2011. Foto Katarzyna Sobota-Liwoch.
Wykopaliska na wczesnośredniowiecznej osadzie produkcyjnej – sierpień 2016.
Stanowisko archeologiczne nr 5 i bujne łąki ciągnące się w stronę Dębnika – kierunek północno-zachodni.

Ten urokliwy zakątek naszego miasta oprócz wartości historycznych posiada również walory przyrodnicze. Łąki pokrywające osadę oraz jej okolice stanowią bardzo interesujący ekosystem, w skład którego wchodzą zagrożone wyginięciem motyle modraszki, a także mrówki wścieklice oraz krwiściąg lekarski***. Znajduje się tu stanowisko kosaćca syberyjskiego, gniazdują ptaki, schronienie znajdują żaby, spotkać można zające i sarny. Starsi mieszkańcy Zagórza wspominają o żyjących na mokradłach bocianach i czajkach. Z pewnością ta przyrodniczo -kulturowa enklawa zasługuje na objęcie ochroną.

W listopadzie 1986 roku, gródek rycerski został wpisany do rejestru zabytków. W uzasadnieniu do decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków napisano: „Stanowisko jest cennym reliktem średniowiecznej siedziby możnowładczej. Przedstawia dużą wartość naukową i kulturową. Jest cennym świadectwem historii ziem polskich i nie może być przedmiotem jakiejkolwiek działalności, która prowadziłaby do jego zniszczenia lub zmiany wyglądu.”

Bezpowrotnie przeminął czas, gdy malowniczo położoną wioskę spowijały smugi dymu i rozświetlały łuny z hutniczych pieców, czas, gdy nad Potokiem Zagórskim pracowici, zdolni ludzie tworzyli zręby dziedzictwa kulturowego naszego miasta i regionu. Nie pozwólmy, aby bezpowrotnie przeminęła także pamięć o naszych początkach. Ocalmy i w należyty sposób zadbajmy o to, co unikatowe, piękne i wartościowe.

Fragment mapy rosyjskiej lat 60-tych XIX wieku. Opis: 1 – gródek rycerski, 2 – fosa mokra, 3 kaplica AK, 4 – kościół św. Joachima, 5 – browar dworski, 6 – stawy, 7 – Potok Zagórski, 8 – Dębnik (Pod Dębami), 9 – Gać (Gacie). Oprac. A. Ptasiński.

Tekst i zdjęcia: Artur Ptasiński

Centrum Informacji Miejskiej

* Istnienie średniowiecznej drewnianej budowli potwierdziła warstwa spalenizny (XV wiek) odkryta podczas wykopalisk prowadzonych w 2011 roku przez archeolog Katarzynę Sobotę – Liwoch.

** Skala odkryć na osadzie hutniczej sprawiła, że w 2010 roku Muzeum w Sosnowcu powołało do życia Dział Archeologii. Od tego czasu wykopaliska (również na innych stanowiskach) są prowadzone przez archeolog Katarzynę Sobotę Liwoch.

W Muzeum przechowywane są również zabytki pochodzące z wykopalisk. Cześć z nich jest eksponowana na trwającej właśnie wystawie „Kolekcja. Pałac Schoena Muzeum w Sosnowcu 1985-2020”.

*** Artykuł na ten temat znajduje się na stronie internetowej: www.kuriermiejski.com.pl w zakładce „SPACEROWNIK”.

Następny artykuł
Pierwsze zmiany na ulicy Braci Mieroszewskich związane z budową nowej linii tramwajowej

Pierwsze zmiany na ulicy Braci Mieroszewskich związane z budową nowej linii tramwajowej

Prezydent apeluje do ministra w sprawie szczepionek

Prezydent apeluje do ministra w sprawie szczepionek

Ruszyły nasadzenia drzew w nowym parku

Ruszyły nasadzenia drzew w nowym parku

  • PROSIMY O POMOC DLA IGORA. Pod piosenką znajduje się link...
Nowe pojemniki do zbiórki RTV i AGD dla mieszkańców Sosnowca

Nowe pojemniki do zbiórki RTV i AGD dla mieszkańców Sosnowca

3 dni temu
Koduj z Gigantami – trwa rejestracja na warsztaty

Koduj z Gigantami – trwa rejestracja na warsztaty

5 dni temu
Zmiany na sosnowieckich drogach

Zmiany na sosnowieckich drogach

6 dni temu
STEM Kindloteka w Zagłębiowskiej Mediatece!

STEM Kindloteka w Zagłębiowskiej Mediatece!

7 dni temu
Pandemia czy nie, Sosnowiec gra z WOŚP

Pandemia czy nie, Sosnowiec gra z WOŚP

1 tydzień temu
Kurier Miejski

„Kurier Miejski” czasopismo samorządowe
– Sosnowieckie Inwestycje Sp. z o.o.
41-200 Sosnowiec, ul. 3 Maja 11 pok. 216-218
e-mail: redakcja@kuriermiejski.com.pl
tel. 600 676 194

Menu

  • Start
  • Wydarzenia
    • Ogólne
    • Kultura
    • Sport
  • Kontakt
    • Tutaj dostaniesz „Kuriera”
    • Ważne telefony i adresy e-mail
    • Rozwiązania krzyżówek
    • Petycje i wnioski
    • Przetargi
  • Reklama
  • Promujemy Sosnowiec
  • Spacerownik
  • O nas
    • Archiwum
  • Sklepik

Pogoda

Dabrowa Gornicza
◉
1°
zachmurzenie
07:2616:24 CET
odczuwalna: -3°C
wiatr: 13km/h NW
wilgotność: 88%
ciśnienie: 999.66mbar
indeks uv: 0
wtśrczwptsob
1/-2°C
2/-4°C
3/-2°C
4/1°C
4/-2°C
Weather forecast Dabrowa Gornicza, Poland ▸
  • O nas
  • Reklama
  • Kontakt

Kurier Miejski © 2019 Polityka Prywatności Cookies.

Brak wyników
Pokaż wszystkie wyniki
  • Strona główna
  • Wydarzenia
    • Ogólne
    • Kultura
    • Sport
  • Kontakt
  • Tutaj dostaniesz „Kuriera”
  • Ważne telefony i adresy e-mail
  • Rozwiązania krzyżówek
  • Petycje i wnioski
  • Przetargi
  • Reklama
  • Promujemy Sosnowiec
  • Spacerownik
  • O nas
  • Archiwum
  • Sklepik

Kurier Miejski © 2019 Polityka Prywatności Cookies.

Ta strona korzysta z ciasteczek, aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie. Zobacz naszą Politykę Prywatności Cookies.